Падрыхтоўка да ЦТ

 

План падрыхтоўцы да ЦТ навучэнцаў 11 класа

да цэнтралізаванага тэсціравання па беларускай мове

на 2020/2021 навучальны год

 

№ п/п	Тэма	Форма работы	Дата	Час
1	Вывучэнне прафесійных намераў навучэнцаў 11 класа           Парады бацькам па  арганізацыі падрыхтоўкі і самападрыхтоўкі вучняў да ЦТ па беларускай мове        Парады навучэнцам па  арганізацыі падрыхтоўкі і самападрыхтоўкі да ЦТ       Характарыстыка тэставых матэрыялаў 2020 года па беларускай мове       Знаёмства вучняў з бланкам адказаў ЦТ і правіламі яго запаўнення	Гутарка     Бацькоўскі сход         Кансультацыя         Кансультацыя       Кансультацыя	Верасень
2	Заахвочванне навучэнцаў да ўдзелу ў рэпетыцыйным тэсціраванні па беларускай мове      Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзелах “Фанетыка. Арфаэпія. Графіка. Арфаграфія”.       Выкананне тэставых заданняў па раздзелах “Фанетыка. Арфаэпія. Графіка. Арфаграфія”	Гутарка                 Заняткі- кансультацыі	Кастрычнік
3	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзелах “Лексікалогія. Фразеалогія”.        Выкананне тэставых заданняў па раздзелах “Лексікалогія. Фразеалогія”.        Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Марфемная будова слова. Словаўтварэнне і арфаграфія”.         Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Марфемная будова слова. Словаўтварэнне і арфаграфія”.	Заняткі- кансультацыі	Лістапад
4	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Марфалогія і арфаграфія” (назоўнік, прыметнік).        Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Марфалогія і арфаграфія” (назоўнік, прыметнік).	Заняткі- кансультацыі	Снежань
5	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Марфалогія і арфаграфія” (лічэбнік, займеннік, прыслоўе).        Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Марфалогія і арфаграфія” (лічэбнік, займеннік, прыслоўе).	Заняткі- кансультацыі	Студзень
6	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Марфалогія і арфаграфія” (дзеяслоў, дзеяслоўныя формы – дзеепрыметнік, дзеепрыслоўе; службовыя часціны мовы).        Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Марфалогія і арфаграфія” (дзеяслоў, дзеяслоўныя формы – дзеепрыметнік, дзеепрыслоўе;  службовыя часціны мовы).	Заняткі- кансультацыі	Люты
7	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя” (словазлучэнне, просты сказ).        Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя” (словазлучэнне, просты сказ).	Заняткі- кансультацыі	Сакавік
8	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя” (складаны сказ, простая і ўскосная мова).        Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя” (складаны сказ, простая і ўскосная мова).	Заняткі- кансультацыі	Красавік
9	Паўтарэнне вучэбнага матэрыялу па раздзеле “Маўленне”.        Выкананне тэставых заданняў па раздзеле “Маўленне”.        Кантрольны выніковы тэст.	Заняткі- кансультацыі	Май

 

Настаўнік беларускай мовы і літаратуры                   Буянава Т. В.

 

 

 

 

 

 

                                                                                                

разгарнуць » / « згарнуць

Кантрольная тэставая работа

па беларускай мове для навучэнцаў 9 класа

Варыянт I

1. Адзначце від складанага сказа, у якім граматычныя часткі звязаны без злучнікаў і злучальных слоў:

1)    складаназалежны;

2)    складаназлучаны;

3)    бяззлучнікавы;

4)    няпоўны;

5)    аднасастаўны.

 

2. Адзначце злучнікі, якія могуць з’яўляцца сродкамі сувязі частак складаназлучанага сказа:

1)    аднак;

2)    бо;

3)    ды;

4)    ці то – ці то;

5)    калі – то.

 

3.  Адзначце пытанні, на якія адказваюць даданыя акалічнасныя часткі меры і ступені:

1)    які?

2)    як многа?

3)    як доўга?

4)    у якой ступені?

5)    якім чынам?

 

4. Адзначце складаназлучаныя сказы са спалучальнымі сэнсавымі адносінамі:

1)    На пагорку стаіць і яшчэ дрэмле вятрак, але, здаецца, ён ужо сіліцца ўзмахнуць паднятымі крыламі (Я. Скрыган).

2)    Стаяў калісь тут бор стары, і жыў лясун у тым бары (М. Багдановіч).

3)    То ціха, то рэзкі вецер (В. Вольскі).

4)    Максім прысеў каля сабакі, а ён паглядзеў на хлопчыка сумнымі вачыма, выцягнуў шыю і лізнуў у твар (А. Якімовіч).

5)    Хата нейкі час расчынена, і холад лянівым белым мядзведзем коціцца па падлозе (А. Кудравец).

 

5. Адзначце складаназлучаныя сказы, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі:

1)    На кухні засвісцеў чайнік і мы перапынілі нашу размову (А. Бадак).

2)    Вясной тут прытарна пахла чаромхавым цветам, і аж заходзіліся салаўі (А. Кудравец).

3)    У канцы чэрвеня прайшлі шчодрыя летнія дажджы, а потым зноў наладзілася надвор’е (Я Колас).

4)    Я не мог напісаць аб усім і ўсіх, і хай яны мне прабачаць   (У.Караткевіч).

5)    Вада сцякла ў нізкія месцы і стаяла там, і ў ёй адлюстравалася хмарыстае неба (К. Чорны).

 

6. Адзначце прыказкі, якія па структуры адпавядаюць складаназалежным сказам:

1)   Куды вецер вее, туды голле гнецца.

2)   Надышоў пост – падагне і сабака хвост, бо ўжо косткі не абгрызе.

3)   Прыйшла талака – лі па кубку малака.

4)   Не вялікая бяда, што без рыбы серада.

5)   Раскажаш пра вераб’я, а перакажуць пра жураўля.

 

7. Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх даданая частка знаходзіцца ў сярэдзіне галоўнай:

1)    Таму, хто даў такія назвы пасёлкам, варта было і прэмію прысудзіць (Ф. Янкоўскі).

2)    Аднойчы я заплыла далёка-далёка, у зацішны куток возера, дзе ярка цвілі белыя лілеі (М. Зарэмба).

3)    Таго, што было, не вернеш, не пераробіш (Б. Сачанка).

4)    Вучні, якія былі ўжо ў школе, здзіўлена паглядалі то на Міхаську, то на яго маці (А. Якімовіч).

5)    Калі ўважліва прыгледзецца, на абодвух баках птушынай дзюбы можна ўбачыць ноздры (А. Бадак).

 

8. Адзначце складаназалежныя сказы, часткі якіх звязаны пры дапамозе падпарадкавальных злучнікаў:

1)    Вера заўважала, што маці з гадамі рабілася ўсё больш набожнай  (Г.Марчук).

2)    На агародзе, дзе быў адведзены ўчастак пад новы дом, ляжалі кучы цэглы і пяску (Д. Слаўковіч).

3)    Каб нешта знайсці пачытаць, трэба было ехаць у раённы цэнтр    (Б.Сачанка).

4)    Непадалёк ад Нарачы хаваецца ў густых лясах купка азёр, якія называюць Блакітнымі (Н. Кісялёва).

5)    Асабліва прыгожа было, калі з двара свяціла ў хатку сонца  (Я.Брыль).

 

9. Адзначце складаназалежныя сказы з даданымі параўнальнымі часткамі:

1)    Цьмяная смуга засцілае нізіну, нібы нейкі вялізны цень паўзе па адхонах (Т. Хадкевіч).

2)    Сцяпан любіў глядзець на поле ўлетку, калі яно стаіць у калоссі  (А.Жук).

3)    Росы бываюць раніцаю такія халодныя, што аж дубеюць босыя ногі пастушкоў (М. Лынькоў).

4)    Потым зноў і зноў пачуўся гучны трэск, як быццам нехта прадзіраўся праз зараснік (Р. Баравікова).

5)    Перад грэбляй з вады вытыркаліся тры стажкі, нібы копы сена  (Я.Маўр).

 

1.  Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць коску:

1)    І вось тут баба Прося ўпершыню задаволена ўсміхнулася, калі ўбачыла __ як у яе ўнучкі спрытна ходзяць рукі, месячы цеста  (Г.Марчук).

2)    Каб хлопчык трохі падцягнуўся __ настаўніца параіла часцей пісаць дыктанты дома (В. Ткачоў).

3)    А вы чулі, што __ калі хто наглядзіцца ў азёрную ваду і памыецца ёю, дык прыгажэйшым становіцца? (Г. Ланеўскі).

4)    Ад бярозы, што пад ветрам раз-пораз прыпадала да акна __ адарваўся і прыліп жоўты лісток… (Г. Багданава).

5)    Калі сціхаюць самалёты, чуваць, як клепяць у вёсцы косы, бразгаюць у некага ля студні вёдры __ і кудахчуць на ўсё горла куры (І. Пташнікаў).

 

1.  Адзначце бяззлучнікавыя складаныя сказы, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі:

1)    Якія ў вас дзверы нізкія – чуць шыю не звярнуў (А. Кудравец).

2)    Я чысціў рыбу, Руслан абіраў бульбу, Валодзька збіраў галлё для кастра, дапамагаў ва ўсім (М. Пазнякоў).

3)    Расплюшчыла Натка вочы, глядзіць – сонейка ў пакоі (І. Сіняўскі).

4)    Радасна віталі новы дзень птушкі – звінелі ў вышыні жаваранкі, мітусіліся каля шпакоўніц у садах і над стрэхамі шпакі…  (І.Шамякін).

5)    Уздыхнуў Алёшка: давядзецца стрыгчыся (Д. Слаўковіч).

 

2.  Адзначце складаныя сказы з бяззлучнікавай і падпарадкавальнай сувяззю частак:

1)     Я нават узрадаваўся: ёсць магчымасць прайсці па знаёмых мясцінах, пабыць сам-насам з прыродай, якая памятае цябе яшчэ малечай (М. Пазнякоў).

2)    Ляжыць гэты белы камень тут з незапамятных часоў, і старыя кажуць, што ад яго і назва вёскі пайшла – Белая (А. Васілевіч).

3)    Падвал, у якім размяшчаўся штаб брыгады, быў надзвычай прасторны, з нізкай, літай з бетону столлю, якую надзейна, строга па адной лініі падпіралі масіўныя квадратныя калоны…  (А.Шашкоў).

4)     У калідоры стаяў мігатлівы паўзмрок: закаханыя парачкі, якія занялі падаконнікі і зацішныя куточкі на лесвіцы, загадзя паклапаціліся аб эканоміі электрычнага святла (М. Зарэмба).

5)    Дзень выдаўся пагодлівы, сонечнае святло праз вокны з вітражамі напаўняла залу плямамі ўсіх колераў вясёлкі, а пад столлю ў святле, адбітым ад чырвонай мэблі і залацістага паркету, вітражным шклом у чырвона-залацістай гаме казачна гарэлі плафоны (В. Карамазаў).

 

3.  Адзначце складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі:

1)    Перад тым як сесці за стол, Міканор запрасіў і Васіля, але той адмовіўся (І. Мележ).

2)    Мерна ўздрыгваў вагон, прыглушана гудзелі колы ды ў такт вагону хісталіся палахлівыя цені ад лаў, ад паліц, ад здранцвелых людзей, што спалі, храплі (М. Лынькоў).

3)    Стомлена апусціліся моцныя спрацаваныя рукі, а пальцы, што цэлы дзень трымалі рукаяткі сахі яшчэ ніяк не могуць разагнуцца (Я. Сахута).

4)    У гаспадарчых будынках глыбока ўздыхалі і варочаліся валы і час ад часу ржаў конь, якога нашы салдаты пакінулі ў час наступлення: ён тады быў паранены і вельмі слабы (В. Казько).

5)    Памятаю, што, хоць і стаяў яшчэ люты, той дзень выдаўся на дзіва цёплы, адліжны, дзе-нідзе нават капала са стрэх (Б. Сачанка).  

 

Кантрольная тэставая работа

па беларускай мове для навучэнцаў 9 класа

Варыянт II

1. Адзначце від складанага сказа, у якім граматычныя часткі звязаны пры дапамозе злучальных злучнікаў:

1)    складаназалежны;

2)    складаназлучаны;

3)    бяззлучнікавы;

4)    ускладнены;

5)    двухсастаўны.

 

2. Адзначце злучнікі, якія могуць з’яўляцца сродкамі сувязі частак складаназалежнага сказа:

1)    затое;

2)    каб;

3)    быццам;

4)    як – так;

5)    не то – не то.

 

3. Адзначце пытанні, на якія адказваюць даданыя акалічнасныя часткі спосабу дзеяння:

1)    як?

2)    якая?

3)    пры якой умове?

4)    з якой мэтай?

5)    якім чынам?

 

4. Адзначце прыказкі, якія па структуры адпавядаюць складаназлучаным сказам:

1)    Фурман добры, але коні не вязуць.

2)    Гультай за работу – мазоль за руку.

3)    Скажы кумцы па сакрэту, а кума ўсяму свету.

4)    Зямля – талерка: што пакладзеш, тое і возьмеш.

5)    Калі бацька рыбак, то і дзеткі ў ваду глядзяць.

 

5. Адзначце складаназлучаныя сказы з супраціўнымі сэнсавымі адносінамі:

1)    Я паціху ішоў міма, а хлопчык, нібы той сланечнік, паварочваў следам за мной свой круглы тварык (Я. Маўр).

2)    Ад лютай летняй спёкі гарыць сухі пясок, і пачарнеў далёкі нахмураны лясок (П. Глебка).

3)    Ці жаўрук звінеў у небе, ці свістаў на ліпе шпак (Ц. Гартны).

4)    Над хвалямі змагалася з ветрам адзінокая чайка, але вось і яна знікла кудысьці (В. Вольскі).

5)    Саша пачырванела, і сэрца яе ўраз напоўнілася пяшчотай да гэтай добрай жанчыны (І. Шамякін).

 

6. Адзначце складаназлучаныя сказы, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі:

1)   Усе хваляць салаўя за голас, а самога артыста бачыў далёка не кожны (А. Бадак).

2)   Беларускія вадаёмы з чыстай празрыстай вадой, багатыя рыбай, спадабаліся норкам, і цяпер іх можна сустрэць у многіх раёнах рэспублікі (Б. Яфрэмаў).

3)   На прыпынках амаль ніхто не выходзіў, і ніхто не заходзіў  (Б.Пятровіч).

4)   Каля самага берага, праўда, было гразка але праз метры два дно цвярдзела і, здавалася, пахруствала пад нагамі (В. Коўтун).

5)   Возьмеш у рукі такі каменьчык – і пальцы фарбуюцца ў рыжы колер (І. Грамовіч).

 

7. Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх даданая частка знаходзіцца пасля галоўнай:

1)    Лес, што акружаў леснічоўку, набыў таямніча-злавесны выгляд  (І.Шамякін).

2)    Настаўніца жыве ў адным толькі пакойчыку, акуратна і чысценька прыбраным, як умее прыбраць дзявочая рука (Я. Колас).

3)    І хоць дзень быў шэры, сумны, на душы ў Дубровы трохі пасвятлела (І. Капыловіч).

4)    Калі Аўдзею споўнілася шэсцьдзясят гадоў, яго ўрачыста праводзілі на пенсію (М. Вяршынін).

5)    Канфлікт выбухнуў, калі мы селі есці (А. Карпюк).

 

8. Адзначце складаназалежныя сказы, часткі якіх звязаны пры дапамозе злучальных слоў:

1)    Даніла лічыў сваю жонку адзінай разумніцай на ўсю ваколіцу, бо яна яго добра разумела (З. Бядуля).

2)    Не пералічыць усёй разнастайнасці горных парод, з якіх складзена наша планета Зямля (У. Бардон).

3)    У пятым класе мае аднакласнікі даведаліся, што я пішу вершы  (В.Шніп).

4)     Вера загадзя збочыла да бярозак, што дружным гуртам падступіліся да дарогі, спынілася… (М. Зарэмба).

5)    Не памятаю я такога дня, каб дзед вяртаўся з Гарыні без рыбы  (Г.Марчук).

 

9. Адзначце складаназалежныя сказы з даданымі акалічнаснымі ўступальнымі часткамі:

1)    Снег быў пругкі і хрусцеў задушаным стогнам пад кожным крокам, хоць Салавей стараўся ступаць асцярожна і нячутна (З.Бядуля).

2)    Ах, як хацелася пабачыць поезд, пра які расказвалі столькі цудаў! (І. Шамякін).

3)    Для таго каб прывабіць птушак, трэба стварыць спрыяльныя ўмовы для іх жыцця (Б. Яфрэмаў).

4)    Дарогі пачыналі прасыхаць, хоць у паветры вісеў мяккі, па-вясноваму сыры туман (А. Мрый).

5)    Іра і свіней пасвіла, і двор падмятала, і мыла падлогу, і Юрку карміла, калі яны толькі ўдваіх былі дома (Я. Брыль).

 

1.  Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць коску:

1)    Каб не быць заўважанымі нямецкімі часавымі __ Міколка з рабочымі прабіраўся каля вагонаў, хаваючыся ў іх доўгім цені  (М.Лынькоў).

2)    Вераніка ўскочыла, прабіла талон, села на пустое месца і __ калі аўтобус крануўся, пачала разглядаць у акно дамы (Я. Хвалей).

3)    Асабліва падабаўся нам выкладчык замежнай літаратуры, які насіў вусы і клінападобную бародку __ і які любіў усё супастаўляць, параўноўваць… (Б. Сачанка).

4)    Я вельмі ганарыўся незвычайным суседам __ хоць і адчуваў, што яму не надта падабаецца тое, што ў вёсцы паявіўся яшчэ адзін сякі-такі музыка (А. Кулакоўскі).

5)    Мая мама кажа, што __ калі пачынаюць сніцца сваякі-нябожчыкі, гэта яны хочуць, каб пра іх згадалі такім чынам (Р. Баравікова).

 

1.  Адзначце бяззлучнікавыя складаныя сказы, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі:

1)    Дождж ідзе праменісты і дробны, пахнуць мятай мокрыя лугі  (П.Панчанка).

2)    У будынку тэатра панавала паўцемра – рэдка-рэдка дзе бясконцыя калідоры асвятляліся свечкамі ў жырандолях (У. Караткевіч).

3)    Скрозь было чыста, дагледжана і цемнавата: вокны знадворку напалову затулялі галіны старых зазелянелых дрэваў (В. Быкаў).

4)    Праз гадзіну вецер сціх – гром змоўк, маланкі перасталі разрываць цёмнае неба (В. Вольскі).

5)    Аўтобус страсяне – абарвуцца думкі (В. Адамчык).

 

 

 

2.  Адзначце складаныя сказы з бяззлучнікавай і злучальнай сувяззю частак:

1)    Цёмныя ночы тояць нейкі ўрачысты спакой, і неба ніжэй нахіляецца да зямлі, каб падслухаць яе адвечную скаргу  (Я.Колас).

2)     Над лугам пырхалі лёгкія матылькі, гулі пчолы, выцалоўваючы званочкі кветак, а ў сонечным пераліве заліваліся радасцю жаваранкі (А. Камароўскі).

3)    Ціха было, непрывычна, не шумела галькаю хваля, і недзе далёка, за санаторыем, абзываўся горад сігналамі машын, гулам матораў (А. Жук).

4)    Маці спачатку засмяялася ад нечаканасці, а потым на твары яе з’явіўся неспакой, сінявата-шэрыя, стомленыя вочы трывожна ўставіліся на дзяўчынку (А. Кулакоўскі).

5)    Рэзка і пранізліва празвінеў званок, вучні ўздрыгнулі ад нечаканасці, але не кінуліся з класа, наадварот, уражаныя пачутым, сцішыліся (А. Наварыч).

 

3.  Адзначце складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі:

1)    Нечакана з цёмнага неба пайшоў дождж, наляцеў густы вільготны вецер і Вера надумала вярнуцца, але самалюбства прызнанай у вёсцы рыбачкі клікала наперад (В. Коўтун).

2)    Можа, з гадзіну цягнулася навальніца і ішоў такі праліўны дождж, што, здавалася, мог заліць любы пажар (Я. Маўр).

3)    У гэты момант дзяўчынка падкінула ўгору тое, што трымала ў руках і ў паветры паплылі тры зялёныя шары (В. Хомчанка).

4)    На дварэ гуляе мяцеліца, а ў мяне ў пакоі восенню пахне: на стале, у тонкай крыштальнай вазачцы, лісце (Р. Ігнаценка).

5)    Мірон уважліва паглядзеў на свайго таварыша і толькі цяпер заўважыў, як той змяніўся за гэты час: не толькі шчокі, але і нос, і рот, і нават вочы здаваліся не тымі (Я. Маўр).

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць

Кантрольная тэставая работа

па беларускай мове для навучэнцаў 11 класа

1.    Адзначце словы, у якіх колькасць гукаў і літар не супадае:

1)    вясёлка;

2)    яловы;

3)    уявілі;

4)    сямёра;

5)    салаўя.

 

2.    Адзначце словы, якія ў беларускай і рускай мовах адрозніваюцца месцам пастаноўкі націску:

1)    старэнькі;

2)    несла;

3)    маладосць;

4)    таварышы;

5)    магазін.

 

3.    Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца літара о:

1)    піянін_;

2)    ж_ўты;

3)    ж_луд;

4)    ч_рнавалосы;

5)    р_знастайны.

 

4.    Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца літара е:

1)    маян_з;

2)    эф_кт;

3)    ац_нка;

4)    жыцц_здольны;

5)    л_саахоўны.

 

5.    Адзначце радкі, у якіх на месцы пропуску пішацца літара ў:

1)    на _скрайку лесу;

2)    прачыта_;

3)    аквары_м;

4)    газету “Звязда” _знагародзілі;

5)    Казько _ладзімір.

 

6.    Адзначце выпадкі, калі пры ўтварэнні патрэбнай формы адбываецца чаргаванне заднеязычнага са свісцячым гукам:

1)    сустрэцца з (сяброўка);

2)    зваліцца з (кладка);

3)    бегчы па (жарожка);

4)    радавацца (адзнака);

5)    ісці па (бераг).

 

7.    Адзначце радкі, у якіх прыслоўі пішуцца разам:

1)    мая сястра (за) мужам;

2)    танцаваць (у) прысядкі;

3)    будзе (да) рэчы;

4)    (з) верху сцяны;

5)    (у) чатырох дамах.

 

8.    Адзначце назоўнікі, якія ў родным склоне адзіночнага ліку маюць канчатак -у(-ю):

1)    бярэзнік;

2)    хлеб;

3)    страх;

4)    комін;

5)    воск.

 

9.    Адзначце словазлучэнні, у якіх дапушчаны памылкі:

1)    хваляванне сціхла;

2)    прыгожая надпіс;

3)    выратаваў інструктар Ірына Новікава;

4)    ваенны аташэ;

5)    сонечнае Баку.

 

1.    Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі ва ўжыванні ступеней параўнання прыметнікаў ці прыслоўяў:

1)    Мой брат старэй за мяне на два гады.

2)    Той бераг ракі ніжэйшы за гэты.

3)    Сонца летам свеціць ярчэй.

4)    Прыгажэй за Гэльку не было нікога ў вёсцы.

5)    Полацк – адзін з самых найстаражытнейшых гарадоў на Беларусі.

 

1.    Адзначце прыклады, у якіх дапушчаны памылкі ў напісанні, скланенні ці ўжыванні лічэбнікаў:

1)    трынадцаць;

2)    пяцёра;

3)    дзве трэціх;

4)    шэсць сёмых;

5)    мілліярд.

 

2.    Адзначце прыклады, у якіх не(ня) пішацца са словамі разам:

1)    (не) сустракацца позіркам;

2)    (не) абходны дакумент;

3)    (не) учора, а сёння;

4)    (не) шта загучала;

5)    (не) навідзець хлусню.

 

 

 

3.     Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў ужываецца часціца ні:

1)    Я іду па прысадах маладых акацый, задуменных у асенняй журбе, і шкадую, што гэта __ чэрвень (С. Кухараў).

2)    І колькі __ жывём, мы чуем яе спеў над самай роднай часцінкай зямлі… (М. Ракітны).

3)    Дзе б ты __ быў, вабяць да сябе крыніцы твайго маленства (Я. Сіпакоў).

4)    Даспявала збажына, і ласкавы гул коласа не змаўкаў __ на хвіліну (Б. Сачанка).

5)    Дык гэта было __ што іншае, як мой спінінг! (В. Крукоўскі).

 

4.    Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў абавязкова ставіцца працяжнік:

1)    Вясна __ малады, бурлівы вір жыцця, імклівы, неспакойны рух у неакрэсленыя прасторы (Я. Колас).

2)    Маё вялікае і даўняе жаданне __ ва ўсім будзённым бачыць урачыстасць… (Я. Сіпакоў).

3)    Вада ў вёдрах __ чыстая, празрыстая (Я. Сіпакоў).

4)    Дзвіна __ як шырокае люстраное палатно, спакойная і велічная, і ні адна зморшчынка не пярэсціла яе чало (Т. Хадкевіч).

5)    Можа, гэта __ не думкі, а няпэўныя, няясныя летуценні (І. Навуменка).

 

5.    Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў ставіцца коска:

1)    Калі па дарогах не ходзяць, яны зарастаюць __ перастаюць быць дарогамі __ робяцца зноў полем __ лесам __ лугам __ балотам (Б. Сачанка).

2)    Амаль у кожнай хаце знойдзеш што-небудзь з начыння __ вудачкі, спінінгі, блешні, лескі, паплаўкі… (К. Кірэенка).

3)    І голас твой __ узнімецца __ і паплыве… (І. Грамовіч).

4)    Цяпер і ў вёсцы __ і ў горадзе столькі развялося рыбакоў … (К. Кірэенка).

5)    Высокае __ сіняе неба над галавой (І. Навуменка).

 

6.    Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць коску:

1)    Лес __ ты снішся мне па начах (Б. Сачанка).

2)    Птушачкі і самі __ зразумела __ знайшлі б тую нялёгкую дарогу ў вырай, але з журавамі надзейней (Я. Сіпакоў).

3)    З крутой завіліны каля сяла Высокага __ відаць __ паўднёвая частка Пінска (Я. Колас).

4)    Жніво для Івана __ як свята (І. Шамякін).

5)    – Эх __ ты, ластаўка! – усміхнуўся прараб (В. Гарбук).

 

7.    Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя выразы выдзяляюцца коскамі:

1)    Супакоеная, радасная яна думала пра сябе, пра Лявона, пра дзяцей (А. Кудравец).

2)    Немцы некалькі дзён пільнавалі яго ў засадзе і не дачакаўшыся спалілі хату (Б. Сачанка).

3)    Перабраўшыся тры гады таму назад з вёскі, маці па-ранейшаму не можа сядзець склаўшы рукі і даглядае суседскага хлопчыка (У. Арлоў).

4)    Месцаў на ўсіх не хапіла, таму давялося ехаць стоячы (І. Навуменка).

5)    У лесе было сыра і нават зябка (І. Чыгрынаў).

 

 

8.   Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць коску:

1)    Цякуць рэкі ў мора __ і вырастаюць да неба дрэвы (М.Сіральцоў).

2)    Увосень у Бярозаўцы мялела рака __ і рана жаўцелі бярозы (І Пташнікаў).

3)    Колькі хараства __ і колькі мудрага задумення ў асеннім лесе! (Я. Сіпакоў).

4)    Сонца павярнула на захад __ у небе застылі ружовыя хмары __ і на пасеку з балотца падзьмуў халадок (І. Пташнікаў).

5)    Лабановіч не мог адвесці вачэй ад купчастых хмар-грамадзін __ і ўвесь аддаўся чарам зямлі і неба (Я. Колас).

 

9.    Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць двукроп’е:

1)    І шмат што перашкаджае спакойнай плыні думак __ лес шуміць, шамаціць пад нагамі лісце… (І Шамякін).

2)    Крані нагой сухую галінку __ пырсне кропелька на жоўта-чырвоны бруснічнік (І. Пташнікаў).

3)    Тады хуткім рухам ускіне Лаўрэн сваю стрэльбу __ і сустрэне чалавека яго паляўнічае шчасце (Э. Самуйлёнак).

4)    Васіль адчувае __ да густога лесу не дойдзе (І Навуменка0.

5)    Цяжка ў гэтую пару птушкам __ корму ўсё менш, добра, што хоць маразы аціхлі (І Навуменка).

 

1.     Адзначце сказы з рознымі відамі сувязі частак, у якіх знакі прыпынку пастаўлены правільна:

1)    У твар шыбала прыемным вільготным халадком, а на ўзгорках сустрэчны паток паветра быў сухі і цёплы, што проста не верылася ў пачатак восені (І. Шамякін).

2)    Стаяла якраз тая пара восені, калі пачырванелы асіннік у лесе ўжо трывожна шапоча пра заканчэнне лета, а над асірацелымі лугамі згасае духмянасць пасохлых траў і кветак (У. Краўчанка).

3)    І дзіўная рэч: сам Фурсевіч так захапіўся чытаннем, што на яго твары заззяла радасная ўсмешка а сам ён нібыта папрыгажэў (С. Александровіч).

4)    Было ціха і вакол панавалі такая яснасць і спакой, якія бываюць у полі толькі ўвосень (У. Краўчанка).

5)    Пасярод паляны стаялі два стажкі сена і адзін з іх быў так абскубаны знізу, што нагадваў грыб, і нельга было не здзівіцца, як ён не паваліцца ад першага подыху ветру (І. Шамякін).

 

1.     Адзначце сказы з простай мовай, у якіх знакі прыпынку пастаўлены правільна:

1)    “Няўжо ўсё? Няўжо не будзе Пеці? – шапталі яе вусны. – Трэба плысці!” (І. Шамякін).

2)    І супраць дзедавай волі з яго грудзей вырваўся голас – “Хто дзе?” (Я. Колас).

3)    “Агонь! Агонь!” – крыкнуў Віктар, ачухаўшыся, і кінуўся да вогнішча (Я. Маўр).

4)    “Ці не сын ты таго Пятра, што бунтаваў мне народ? – успомніў пан, чырванеючы ад злосці, і залямантаваў: Узяць яго!” (З легенды).

5)    Як жа мяне здзівіла вестка, якую праз некалькі дзён паведаміў мне Ларчанка: “Вашы апавяданні Чорны прачытаў” (І. Мележ).

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць

         Бліц-тэст “У якіх словах звонкія гукі аглушаюцца?”

 

1.       а)барацьба;                 б)кладка;               в) касьба.

2.       а)футбол;                     б)медзь;                 в) плацдарм.

3.       а)вакзал;                      б)экзамен;             в) стог.

4.       а)грэбці;                       б)носьбіт;              в) спецгрупа.

5.       а)лічба;                         б)дождж;               в) начбаза.

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах звонкія гукі аглушаюцца?”

 

1.       а)барацьба;                 б)кладка;               в) касьба.

2.       а)футбол;                     б)медзь;                 в) плацдарм.

3.       а)вакзал;                      б)экзамен;             в) стог.

4.       а)грэбці;                       б)носьбіт;              в) спецгрупа.

5.       а)лічба;                         б)дождж;               в) начбаза.

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах звонкія гукі аглушаюцца?”

 

1.       а)барацьба;                 б)кладка;               в) касьба.

2.       а)футбол;                     б)медзь;                 в) плацдарм.

3.       а)вакзал;                      б)экзамен;             в) стог.

4.       а)грэбці;                       б)носьбіт;              в) спецгрупа.

5.       а)лічба;                         б)дождж;               в) начбаза.

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах звонкія гукі аглушаюцца?”

 

1.       а)барацьба;                 б)кладка;               в) касьба.

2.       а)футбол;                     б)медзь;                 в) плацдарм.

3.       а)вакзал;                      б)экзамен;             в) стог.

4.       а)грэбці;                       б)носьбіт;              в) спецгрупа.

5.       а)лічба;                         б)дождж;               в) начбаза.

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца ў?”

 

1.       а) а..тобус                         б) ба..л                           в) аквары..м

2.       а) рака  ..са                       б) па..за                          в) на  ..краіне

3.       а) по..дзень                       б)  шлагба..м                 в) тры..мф

4.       а) рады..с                          б) каля  ..рны                 в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія              б) а..л                             в) ла..рэат

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца ў?”

 

1.       а) а..тобус                         б) ба..л                           в) аквары..м

2.       а) рака  ..са                       б) па..за                          в) на  ..краіне

3.       а) по..дзень                       б)  шлагба..м                 в) тры..мф

4.       а) рады..с                          б) каля  ..рны                 в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія              б) а..л                             в) ла..рэат

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца ў?”

 

1.       а) а..тобус                         б) ба..л                           в) аквары..м

2.       а) рака  ..са                       б) па..за                          в) на  ..краіне

3.       а) по..дзень                       б)  шлагба..м                 в) тры..мф

4.       а) рады..с                          б) каля  ..рны                 в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія              б) а..л                             в) ла..рэат

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца ў?”

 

1.       а) а..тобус                         б) ба..л                           в) аквары..м

2.       а) рака  ..са                       б) па..за                          в) на  ..краіне

3.       а) по..дзень                       б)  шлагба..м                 в) тры..мф

4.       а) рады..с                          б) каля  ..рны                 в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія              б) а..л                             в) ла..рэат

 

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца у?”

 

1.       а) а..тобус                      б) ба..л                                  в) уздо..ж

2.       а) рака  ..са                     б) па..за                                в) вельмі  ..далы

3.       а) по..дзень                     б) а..дыторыя                       в) тры..мф

4.       а) садо..нік                      б) каля  ..рны                       в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія            б) святочна-..рачысты        в) ла..рэат

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца у?”

 

1.       а) а..тобус                      б) ба..л                                  в) уздо..ж

2.       а) рака  ..са                     б) па..за                                в) вельмі  ..далы

3.       а) по..дзень                     б) а..дыторыя                       в) тры..мф

4.       а) садо..нік                      б) каля  ..рны                       в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія            б) святочна-..рачысты        в) ла..рэат

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца у?”

 

1.       а) а..тобус                      б) ба..л                                  в) уздо..ж

2.       а) рака  ..са                     б) па..за                                в) вельмі  ..далы

3.       а) по..дзень                     б) а..дыторыя                       в) тры..мф

4.       а) садо..нік                      б) каля  ..рны                       в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія            б) святочна-..рачысты        в) ла..рэат

 

 

 

Бліц-тэст “У якіх словах пішацца у?”

 

1.       а) а..тобус                      б) ба..л                                  в) уздо..ж

2.       а) рака  ..са                     б) па..за                                в) вельмі  ..далы

3.       а) по..дзень                     б) а..дыторыя                       в) тры..мф

4.       а) садо..нік                      б) каля  ..рны                       в) буда..нік

5.       а) Брэсцкая  ..нія            б) святочна-..рачысты        в) ла..рэат

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць

Душа ў душу – вельмі дружна

Не за гарою – блізка

З мухі слана рабіць – перабольшваць

Упасці ў вока – спадабацца

Язык прыкусіць – замоўкнуць

Біць лынды – гультаяваць

Хоць вады напіся – прыгожы

Як агню ўхапіўшы – хутка

На ўсю сілу – шпарка

На ўвесь дух – вельмі хутка

На ўсе застаўкі – гучна

Век-векам – заўсёды

За свет – некуды далёка

За дзедам шведам – даўно

Спакон вякоў – здаўна

Гады ў рады – рэдка

Як кот наплакаў – мала

Без году тыдзень – нядаўна

У свіныя галасы – позна

Як на дражджах – хутка

Хоць вока выкалі – цёмна

Ні слыху ні дыху – ніякіх вестак, нічога не чуваць

Як у ваду кануў – бясследна знік

Адвесці душу – выказаць набалелае, падзяліцца думкамі, перажываннямі

Збіцца з ног – стаміцца, змарыцца

Трымаць язык за зубамі – маўчаць, не прагаварыцца

 

Заварыць кашу – распачаць складаную і непрыемную справу

Бокам вылезці – не прайсці бясследна, кепска скончыцца

Апусціць рукі – страціць волю, жаданне да дзейнасці

Вуды закідаць – рабіць намёк на штосьці

Даць слова – запэўніць у чымсьці, паабяцаць штосьці

Па (самыя) вушы – колькі хочаш, поўны дастатак

Свету (белага) не бачыць – быць вельмі занятым

Белая варона – чалавек, які нечым выдзяляецца сярод іншых людзей

Стаць на ногі – зрабіцца самастойным, незалежным

Гула асмаленая – нічога, дробязь

Абое рабое – аднолькавыя

Аўгіевы канюшні (стайні) – вельмі забруджанае памяшканне

Кракадзілавы слёзы – крывадушнае спачуванне, прытворнае шкадаванне

З царом у галаве – вельмі разумны, кемлівы

Паветраныя замкі – нерэальныя, фантастычныя планы, што-небудзь нязбытнае

Восьмы цуд свету – штосьці дзіўнае, незвычайнае

Агнём і мячом – з бязлітаснай лютасцю, гвалтоўна

Ахілесава пята – найбольш слабае, паражальнае месца

Траянскі конь – ашуканства, хітры падман; чалавек, які са здрадніцкімі намерамі дабіваецца чыйгосці давер’я

Дамоклаў меч – пастаянная небяспека, неадступная пагроза

Святая прастата – наіўны, прастадушны чалавек

Альфа і амега – самае галоўнае, сутнасць чагосьці

Соль зямлі – лепшыя прадстаўнікі народа

Зорка першай велічыні – вельмі славуты ў пэўнай галіне чалавек

За круглым сталом – з роўнымі правамі, на роўных умовах

Рукі прэч – ужываецца як патрабаванне не ўмешвацца ў чые-небудзь справы

Пажынаць лаўры – карыстацца плёнам поспеху

Пятая калона – варожая агентура ўнутры краіны

Бабіна лета – ранняя восень з яснымі цёплымі днямі

Мора па калена – нічога не страшна

Даваць перуноў – гнеўна, з абурэннем гаварыць, пагражаць

Хварэць на пана – доўга спаць; весці сябе высакамерна

Чырвоны певень – пажар

Юдаў (іудаў) пацалунак – здрадніцкі ўчынак пад маскай добразычлівасці, дружбы

Ноеў каўчэг – вялікая колькасць людзей або жывёл, якія сабраліся ў адным месцы

Жаба ў каляіне – нікчэмнасць, асуджаная на пагібель

Небам крыты – з дзіравым дахам

Ваўком падшыты – вельмі сярдзіты, з затоенай злосцю

З мухамі ў носе – вельмі ўпарты, капрызны

 

 

Фразеалагізмы ў беларускай і рускай мовах

Абое рабое – два сапога пара

Не святыя гаршкі лепяць – не боги горшки обжигают

Вочы замазваць – втирать очки

Крычаць немым голасам – реветь белугой

Даваць перуноў – метать громы и молнии

Гады ў рады – в кои-то веки

Потам умываючыся – в поте лица своего

Ліха падагнала – толкнул нечистый

Зрабіць ласку – оказать милость

Хай бог крые – не приведи господи

Як нічога ніякага – как ни в чём не бывало

Лынды біць – баклуши бить

Навылёт бачыць – видеть насквозь

Голы як бізун – гол как сокол

Гора чубатае – горе луковое

Вуха на вуха – из уст в уста

Словы не пазычае – за словом в карман не лезет

За блізкім светам – за тридевять земель

Як той казаў – как говорится

У вырай збірацца – дышать на ладан

Да абуха дабіць – довести до ручки

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць